Stinkend nieskruid (Helleborus foetidus) is een groenblijvend en overblijvend kruid uit het geslacht nieskruid (Helleborus) van de ranonkelfamilie (Ranunculaceae).

Naamgeving

Hell eborus  stamt waarschijnlijk af van het griekse eiloo: dringen of halem: doodmaken en bora: spijs, dus spijsdringer, in de betekenis, dat de plant als spijsuitdrijver of purgeermiddel kan dienen. Fo etidus = stinkend.

Leuk weetje

Heel interessant is de manier waarop deze planten hun bloemen tegen vorst beschermen. Als het flink gaat vriezen pompt de plant het vocht, dat ze tijdelijk in de bladeren en wortels opslaan, eruit. Hierdoor hangen de bloemen dan even slap, maar ze bevriezen niet. Zodra het weer beter wordt, komt het vocht terug en staan de bloemen er snel weer stralend bij!

Giftigheid

Alle delen van de plant zijn zwak tot matig giftig, ook de zaden. De aanwezige stof helleborin irriteert de huid- en slijmvliezen. Door onbeschermd met de zaden om te gaan kan de hand huidirritatie vertonen. Het gif werd vroeger als wormmiddel in de veeartsenijkunde gebruikt.

Insecten lokkers en verspreiders

Er zijn rassen met enkele en met gevulde bloemen. Die bloemen hebben iets bijzonders: het zijn niet de kroonbladen, maar de kelkbladen die de kleur dragen. Ze zijn tot ver in juni heel decoratief. De kroonbladen lijken te ontbreken, maar zijn in werkelijkheid veranderd in kleine nectar gevende orgaantjes die met hun zoete vocht insecten lokken voor de bestuiving van de knikkende bloemen. De bloemen worden vooral door bijen bezocht. Deze worden aangetrokken door de voor mensen onaangename geur.

De zaadjes hebben aan een zijde een mierenbroodje waaruit olie komt. De mieren zijn dol op deze olie en slepen hierdoor de zaden mee. Op deze manier vindt de verspreiding van de zaden plaats, soms vele meters ver van de moederplant vandaan.

Verspreiding

Stinkend nieskruid staat op licht beschaduwde, vrij droge tot vochtige, kalkrijke, matig voedselrijke en vaak stenige leem- en lössbodems, vaak op ondiepe kalkbodem. De plant komt in het wild voor in West-Europa en dan voornamelijk in heuvelachtige streken (loofbossen en hellingbossen, bosranden, struwelen). Ze is in Zuid-Limburg mogelijk terecht gekomen ten gevolge van een spontane uitbreiding van het verspreidingsgebied. De giftige soort is zeer zeldzaam in Zuid-Limburg en in de duinen van Zuid- en Noord-Holland. Biotoopvoorkeur: kalkrijke bossen.

Meer van 'Onder de Loep'

  • Share the Bean

    Vorige week heeft Diederik de bonen op de akker opgeruimd, die hij...

  • Gifsla

    Deze keer in Onder de Loep de bijdrage van Diederik, één...

  • De Aardbeiboom

    In de zomer genieten we van die heerlijke zomerkoninkjes,...

  • Vlas

    Vlas is vooral bekend om haar oliehoudende zaad en haar...

  • Pinksterbloem

    Tot voor zo’n 50 jaar geleden kleurde gras- en weilanden...

  • Kievitsbloem

    Dansende klokken in het gras De kievitsbloem (Fritillaria...

  • Italiaanse en Gevlekte aronskelk

    De Italiaanse aronskelk (Arum italicum) is het...

  • Strelitzia

    Voor Onder de Loep gaan we deze keer de kassen in. Daar...

  • Berk

    In Nederland zie je bijna altijd de inheemse witstammige...

  • Herfsttijloos: exoot, giftig en medicijn

    Als de herfst de bladeren aan de bomen rood kleurt en de...

  • Eenkoorn

    Eenkoorn (Triticum monococcum) is de (overgroot)moeder van de...

  • Bolletjeskers

    Bolletjeskers (Cardamine bulbifera) is een overblijvende roze...

  • Stekelige muizendoorn

    Ruscus (Muizendoorn) is een geslacht uit de...

  • Daslook

    Daslook (Allium ursinum) behoort tot de Allium familie...

  • Sneeuwklokje

    De bloei van het Gewoon sneeuwklokje markeert voor velen...

  • Stinkend Nieskruid

        Stinkend nieskruid (Helleborus foetidus) is een...

Oudere artikelen van 'Onder de Loep'